Það er ekki endilega sjálft myndefnið sem gerir ljósmynd góða. Meira máli skiptir hvernig myndin er tekin. Hún þarf að virka vel fyrir augað – vera í góðu jafnvægi.
Stundum hef ég orð á því við nemendur mína á ljósmyndanámskeiðunum að þeir hefðu gagn af myndlistarnámskeiði. Ljósmyndun og myndlist byggjast nefnilega á sömu grunnatriðunum, t.d. hvað varðar myndbyggingu. Hún skiptir gríðarlegu miklu máli til að skapa það jafnvægi í myndflötinn sem þarf til að myndin virki þægilega fyrir augað. Þar komum við aðallega að þriðjungareglunni svokölluðu.
Þriðjungareglan byggir á því að staðsetja ekki myndefnið í miðju rammans heldur utan við hana hægra eða vinstra megin þannig að það beri við ímyndaðar línur sem skipta myndrammanum í þrjá hluta lóðrétt og lárétt. Þannig fæst það jafnvægi sem augu áhorfandans leita eftir þegar hann horfir á myndina. Augað leitar eftir föstum punkti til að staldra á. Ef hann er í miðju myndarinnar skapast ójafnvægi því augað fer að flökta um rýmið í kring. Þá er komin spenna í myndflötinn sem virkar óþægilega fyrir augað. Þungamiðja myndarinnar er sumsé höfð utan við miðju hennar.
Hér er að neðan eru dæmi um myndbyggingu þar sem stuðst er við þessar línur.
Oft getur maður fengið jafnvægi í myndina með því að skera hana til með þar til gerðu Crop-tóli sem finna má í öllum myndvinnsluforritum.
Hér að neðan er dæmi um mynd sem var ekki að virka fyrr en hún hafði verið skorin.
Í landlagsmyndum er talað um 70/30 regluna. Þar er átt við hlutfallið milli himins og landslags. Landslagið er látið ná yfir 70% myndflatarins á meðan himininn þekur ekki meira en 30%, þ.e. ef við á annað borð ætlum að hafa himinn á myndinni. Ef við erum hins vegar að sýna fallegt skýjafar fremur en landslag, þá er þetta haft öfugt. Sjóndeildarhringurinn – eða línan þar sem himinn mætir jörð, er sumsé aldrei í miðjunni, (þ.e. 50/50). Þá skapast ójafnvægi. Gott er að styðjast við hjálparlínurnar. Athugið að þetta hlutfall er aðeins viðmið. Stundum gætum við viljað sýna minna af himninum, t.d. 20% eða jafnvel 10%, fer allt eftir viðfangsefninu.
Athugið að þetta eru aðeins viðmið – ekki lögmál. Það þarf alls ekki að vera slæmt að fara út fyrir viðmiðin. Einhver sagði hins vegar að til þess að brjóta reglurnar, svo vel færi, þyrfti maður fyrst að kunna þær.